Erasmuslezing: “Lof der Duurzaamheid”

Gistermiddag bezocht ik de Erasmuslezing, jaarlijks georganiseerd door de Nederlandse afdeling van de Club van Rome (www.clubofrome.nl). Mijn baas Wouter van Dieren had de eer in 1993 al eens; dit jaar spreekt de kersverse minister van Milieu, Jacqueline Cramer. De titel: Lof der Duurzaamheid. Traditioneel vindt de lezing plaats in het gebouw van de Raad van State in Den Haag, het Witte Paleis. De balzaal van het Paleis aan de Kneuterdijk zit vol met mensen uit de duurzaamheidskring. Enkele studenten, maar veel grijs, daarmee is het gezelschap zijn tijd enigszins vooruit als afspiegeling van de samenleving. Duurzaamheidskring, ik moet denken aan de lezing van Marjolijn Februari die ik zondag bijwoonde waarin zij haar boek 'De literaire kring' besprak. Haar kritiek: maatschappijkritische literatuur wordt instemmend besproken in literaire kringen bij een kopje koffie, maar daar blijft het dan bij. Een roman over de gruweldaden van Franco? Prachtig, en ja, heel erg wat er gebeurd is, iemand een koekje erbij? Kan de duurzaamheidskring zich dit ook aantrekken? Deels wel, denk ik, maar misschien zijn er velen in dit gezelschap die al veel hebben betekend, want de meesten ken ik niet. Ik hoor de galm van het Britse upperclass accent van de wanhopige Robert Swan boven de ruimte: "Dó something!" Ik schrik 's nachts wel eens wakker uit een droom waarin ik me in een lege ruimte bevind, terwijl van buiten de oorverdovende kakofonie van uitvinders, politici, ondernemers, NGO's en consumenten door de muren dringt. Want hóe? Wat moet ík doen als professional? De tijd voor de minister haar lezing begint gebruikt de heer Evert H. du Marchie van Voorthuysen, mister concentrated solar power (CPS), om iedereen weer persoonlijk zijn verontwaardiging over het gebrek aan aandacht voor deze technologie – deze keer n.a.v. het laatste IPCC rapport - over te brengen. De mensen weten het nu wel. Men neemt het stenciltje van zijn stichting zuchtend in ontvangst in de hoop dat hij zijn bekende verhaal spaart voor de buurman. De volhoudendheid van ‘de markies’ is bewonderenswaardig, maar schiet hij zijn doel voorbij? Dan komt de minister, duurzaamheidskoninging in dit gebouw in de stijl van de zonnekoning Lodewijk XIV. Haar haar doet denken aan prachtige vlammen van een zilveren zon. Duurzaamheid is een complexe zaak. De minister begint met het voorlezen van de lange versie van de Brundtland-definitie van duurzame ontwikkeling, die geen mens kan onthouden. Daarmee maakt ze duidelijk dat het niet alleen om milieu gaat, maar om ‘verandering’ waarbij exploitatie van hulpbronnen, allocatie van investeringen, de richting van technologische ontwikkeling en verandering van instituties in harmonie zijn en het huidige en toekomstige vermogen verbeteren om in menselijke behoeften en aspiraties te voorzien. People, planet en profit, allemaal in harmonie, dat is het streven van het kabinet. In deze lezing richt Cramer zich op ‘planet’, want dat is haar beleidsterrein. In een klein uur leidt minister Cramer de zaal met veel bevlogenheid door de speerpunten van haar beleid voor de komende vier jaar. Ze bedient zelf de computer als ze naar de volgende sheet wil. Het doet wat onministerieel aan, ik denk door het beeld van Wim Kok dat ik nog steeds in mijn hoofd bewaar die zich geen raad wist met de muis van een computer. De minister spreekt over vermindering van uitstoot van CO2, duurzaam inkopen door de overheid, de gesloten kringloopeconomie volgens het cradle-to-cradle principe van Braungart en McDonough, over inspanningen voor internationale klimaat- en biodiversiteitsverdragen en hoe duurzaamheid in alle 6 pijlers van het coalitieakkoord leidend is. Niet veel nieuws, maar de bevlogenheid waarmee de minister spreekt is aanstekelijk. Deze minister heeft hart voor de zaak. Ze heeft een lange achtergrond als voorvechtster van het milieu. Ik hoop dat zij zich kranig weert op het politieke speelveld. In elk geval heeft ze de wind mee nu Al Gore en het IPCC het klimaat prominent op de kaart hebben gezet. Na afloop van haar verhaal beantwoordt ze de vragen uit de zaal bekwaam, ook die van ‘de markies’ waarom CSP geen volwaardige plek krijgt in het energietransitieprogramma. Voor Nederland, zegt ze, is het geen toepassing, maar wel voor landen in Noord-Afrika. De minister verwijst naar haar collega Bert Koenders van ontwikkelingssamenwerking, die gaat daarover. Maar grootschalig? Jan Paul van Soest vroeg zich in een column in Stromen in april 2006 (terug te lezen op zijn website: http://www.jpvs.nl/nederlands/site.htm) al af of er wel genoeg afnemers zijn in de woestijn, en tranporteren naar Europa levert een hoop verlies en zorgt voor een flinke stijging van de kostprijs. Voor Nederland is het alleen potentieel interessant als exporttechnologie, als heeft Nederland geen vooraanstaande positie op dit gebied. Dat is ook de conclusie van het advies van de AER van maart 2006. Een 'burger uit Amsterdam' vraagt zich af wat hij zélf kan doen aan zijn milieubelasting. Hij en zijn vrienden willen wel, maar weten helemaal niet hoe. Ja, je moet inderdaad zelf op zoek naar de informatie, maar die is zeker te vinden. De minister verwijst naar de HIER-campagne van de NGO's (www.hier.nu), maar er is ook MilieuCentraal heeft heel veel praktische tips op www.milieucentraal.nl. Voor ze zich naar Brussel spoedt om haar Europese lobby te beginnen opent minister Cramer met een druk op de knop het nieuwe discussieforum van de jongerendenktank (TT30) van de Club of Rome, waarop zij de discussie aangaat met jongeren over duurzame ontwikkeling. Het forum biedt een onafhankelijk platform voor discussie over de duurzaamheidproblematiek. Zie: www.clubofrome.nl > discussieforum.